Ở Pháp vào thế kỷ 19, những người khổng lồ văn học như Victor Hugo và Balzac là những cây bút vĩ đại nhất của mọi thời đại thuộc chủ nghĩa lãng mạn và văn học hiện thực.
Không giống như Hugo, người có danh tiếng cao cả khi còn sống và sau khi qua đời, Balzac có một cuộc đời khó khăn, đầy biến động và nợ nần chồng chất. Nhiều tác phẩm của ông được viết khi ông đang gặp khủng hoảng kinh tế và cần gấp để trả nợ bằng tiền bản quyền.
Trường hợp “Ông già Goriot”. Lúc đó, Balzac nợ nần chồng chất, ngày làm việc 20 tiếng, đói ăn vài lát bánh mì khô, buồn ngủ uống vài cốc cà phê đen. Trong một thời gian rất ngắn, tác phẩm tuyệt vời này đã được tạo ra.
Vì đã nhìn thấy sự đồi truỵ của tầng lớp thượng lưu và cảm nghiệm sâu sắc nỗi buồn khi bối rối về kinh tế, nên Balzac đã mô tả đồng tiền và tội ác bằng một văn phong sắc sảo.
Hàng trăm năm đã trôi qua, tác phẩm “Ông già Goriot” vẫn sáng ngời, đứng trong hàng tiểu thuyết nổi tiếng làm kinh động cả thế giới.
Sự hy sinh vô hạn là một kiểu thảm họa
Trong câu chuyện của ông già Goriot, ấn tượng nhất chính là tình cảm giữa ông và hai cô con gái, ông đã cho đi tất cả nhưng cuối cùng lại bị con gái từ chối và ra đi một mình.
Khi lão Goriot lần đầu tiên xuất hiện, lão là một người đàn ông đầy ắp của cải, ăn mặc sang trọng, đeo dây chuyền vàng và một rương đầy bạc, với thu nhập từ tám đến mười nghìn franc một năm.
Anh ta được gọi một cách trìu mến là Goriot, và khi đó bà Vauquer đã rất cố gắng ăn mặc để thu hút sự chú ý của anh ta. Tuy nhiên, ở cuối tiểu thuyết, lão già Goriot chết trên chiếc giường tồi tàn sắp bốc mùi, không mảnh vải che thân, được chôn vội vàng trong một chiếc quan tài mỏng manh.
Với khối tài sản của mình nếu tích lũy được, lão già Goriot có thể an nhàn hưởng thụ tuổi già. Nhưng lão đã chọn hy sinh bản thân để thỏa mãn những đòi hỏi vô lý của con gái, yêu con đến mức không tiếc một điều gì, cuối cùng bị chúng vắt khô kiệt của cải.
Bản thân ông rất tiết kiệm nhưng lại mua cho con gái quần áo, phụ kiện đắt tiền, sắm xe sang để thỏa mãn cuộc sống xa hoa của chúng. Cô con gái lớn thích cuộc sống của giới quý tộc, cô con gái nhỏ thích tiền bạc, anh gần như đã đưa tất cả tài sản của mình làm của hồi môn để thỏa mãn nguyện vọng của họ, cô con gái lớn được anh ấy gả cho một quý tộc, và cô em gái kết hôn với một nhân viên ngân hàng.
Sau đó, con rể không thích thân phận buôn bột mì của ông, các con gái cũng cảm thấy ông xấu hổ nên lão già Goriot tự động bỏ nhà con gái chuyển đến sống ở chung cư Vaugue.
Không còn nhiều tiền, lão già Goriot cắt giảm đồ ăn và quần áo, đồng thời bán từng chút tài sản của mình để bù đắp cho sự thiếu hụt của con gái và duy trì phẩm giá của chúng trong giới thượng lưu. Ông đập phá chiếc đĩa mạ vàng để trả nợ cho cô con gái lớn, đưa số tiền tích luỹ cuối cùng để mua nhà và xe cho người tình của cô con gái thứ.
Để cho cô con gái lớn của mình mặc một chiếc áo choàng thêu chỉ vàng để trưng diện tại vũ hội, ông già đã lấy tiền lót ván quan tài của mình và gom góp được một nghìn franc để thỏa mãn sự phù phiếm của con gái mình. Tuy nhiên thật đáng buồn khi lão già Goriot qua đời, không một cô con gái nào muốn gặp đến gặp ông.
Sự hy sinh vô hạn, nhưng lại đổi lấy một bi kịch tại nhân gian. Con gái của lão già Goriot chắc chắn đáng ghét, nhưng bản thân ông cũng đáng trách.
Có người nói, nỗi khổ lớn nhất của cha mẹ là cho đi tất cả nhưng nuôi dạy những đứa con vô ơn. Tình yêu là thứ thuần khiết nhất trên đời, cho và nhận đều cần sự khôn ngoan.
Cho đi một cách mù quáng mà không đòi hỏi nhận lại bất cứ điều gì thường chỉ là hành động tự thân và đối phương vẫn cảm thấy điều đó nên được coi là điều hiển nhiên. Bất kể trong bất kỳ mối quan hệ nào, điều tối kỵ nhất chính là cho đi mà không có điểm dừng, không những hy sinh bản thân mà còn làm hư hỏng người khác.
Người không có sự tiết chế thì sẽ không có cuộc sống tốt đẹp
Cha mẹ và con cái cũng không ngoại lệ, họ hiểu được sự cống hiến của nhau, biết ơn những gì đối phương đã làm và đáp lại lẫn nhau, mối quan hệ kiểu này có thể tồn tại mãi mãi. Người không tiết chế sẽ không có cuộc sống tốt.
Có người nói, cuộc đời của một người phụ nữ ra sao đều do ba thứ quyết định: tiền tài, ngoại hình và hôn nhân. Trớ trêu thay, ba người phụ nữ trong “Ông già Goriot” có đủ cả ba điều kiện nhưng lại có kết cục éo le.
Bà Bossian có dung mạo xinh đẹp, khí chất nổi bật, thân phận quý tộc khiến cô trở thành nhân vật nòng cốt trong toàn bộ xã hội thượng lưu ở Paris, cô tổ chức vũ hội, đi xem kịch, nuôi tình nhân. Nhưng chông cô là Ajuda đã đính hôn lén lút với một phụ nữ giàu có, và tất cả bạn bè của cô đều biết về điều đó, nhưng riêng cô ấy là người duy nhất bị giấu kín.
Cuối cùng, trong khi cô ấy đi vũ hội, khi đó Ajuda đã đính hôn với người khác, tất cả những người đến vũ hội thực chất là để xem những phản ứng của Bossian ra sao. Bề ngoài Bossian tỏ ra có vẻ chịu đựng được, nhưng thực chất cô vô cùng đau đớn. Sau đó, cô không thể giả bộ được nữa, đã trốn sang một bên và khóc thầm một mình. Cuối cùng, cô quyết định rút lui khỏi xã hội Paris và lui về nông thôn.
Nazzie, con gái lớn của ông già Goriot, được mệnh danh là một trong những mỹ nhân có vòng eo đẹp nhất Paris, chồng cô là một nhà quý tộc cha truyền con nối, sau khi kết hôn, cô trở thành nữ bá tước từ xuất thân là con gái của một thương gia bột mì.
Nhìn thì có vẻ vô cùng xinh đẹp nhưng thực chất người tình của cô con gái lớn lại mắc một số nợ cờ bạc rất lớn, để cứu người tình, Nazzie đã dùng những viên kim cương của người bán bột mì để trả nợ thay người tình;
Bị chồng phát hiện, cô bóp cổ bố mình để bù vào khoản thiếu hụt, người chồng nhân cơ hội đó ép cô phải đưa hết tài sản hồi môn. Sau khi danh tiếng bị hủy hoại, cô sống trong sự run sợ dưới sự ép buộc của chồng.
Con gái út của “Ông già Goriot”, Danfina, vô cùng xinh đẹp và chồng cô là nhân viên ngân hàng, nhưng chồng cô đã lấy trộm tài sản của cô để giữ cho tình nhân, đầu tư vào bất động sản, mua bán ảo và từng đẩy cô đến mức phá sản.
Trong tưởng tượng của những người bình thường, phụ nữ giàu có, xinh đẹp và có gia đình tốt có thể phát triển mạnh bất kể họ ở thời đại nào. Nhưng ba người phụ nữ trong “Ông già Goriot” đều rơi xuống vực thẳm của cuộc đời.
Họ điên cuồng tận hưởng hạnh phúc do tiền bạc mang lại, chăm sóc người tình, so đo lẫn nhau, sống cuộc sống vô cùng xa hoa, dẫn đến không biết kiềm chế dục vọng của mình từ khi nào.
Kazuo Inamori nói: “Thực ra, bản thân ham muốn không phải là tội, nhưng làm theo ý mình mà không kiềm chế mới là tội”. Việc chiều theo dục vọng của bản thân một cách mù quáng sẽ khiến con người ta bị nghiện và không thể tự giải thoát được, từ đó sẽ mất cân bằng cuộc sống.
Chỉ bằng cách học cách quản lý tốt những ham muốn quá mức và tự kiềm chế, chúng ta mới có thể thực sự kiểm soát bản thân và sống một cuộc sống mà mình mong muốn.
Cái gọi là đường tắt thực ra là con đường xa nhất
Rastignac là một sinh viên nghèo đến Paris học luật với ước mơ trở thành thẩm phán. Sau khi du học ở Paris một năm, anh đặc biệt ghen tị với cuộc sống xa hoa của giới thượng lưu, thay vì chăm chỉ học tập, anh lại muốn leo lên chức đại gia quyền quý, đạt thành tích nhảy cóc trong lớp.
Đối với điều này, anh ấy đã làm việc chăm chỉ. Anh ta làm mọi cách có thể để sử dụng các mối quan hệ của mình, nhờ một người họ hàng xa để leo lên gặp bà Bossian, và đi đến một số nơi cao cấp thông qua bà Bossian.
Tại vũ hội của bà Bossian, anh quen tiểu thư Anastasia, con gái lớn của ông già Goriot, với những động cơ thầm kín. Lần đầu tiên đến thăm nhà Anastaqi, anh ta bị những người hầu coi thường vì quần áo tồi tàn và không có xe đưa đón.
Và vì không hiểu hoàn cảnh của giới thượng lưu nên cách ăn nói đã xúc phạm Anastasia, người mà anh ta đã cố gắng leo lên nắm tay ngay từ đầu, cuối cùng đã nhanh chóng bị từ chối.
Anh quay lại gặp bà Bossian một lần nữa, học hỏi từ bà và sốt ruột bày tỏ nguyện vọng, sẵn sàng trải qua sinh tử vì bà. Dưới sự hướng dẫn của bà Bossian, anh quay sang theo đuổi Danfina, con gái thứ hai của ông già Goriot.
Để mua trang phục bước vào xã hội thượng lưu, anh đã viết thư cho mẹ và chị gái của mình, yêu cầu họ gửi tiền. Khi gia đình lâm vào cảnh túng quẫn tột độ, mẹ và em gái anh đã gửi cho anh 1.200 franc bao gồm tiền tiết kiệm thực phẩm, quần áo và cầm đồ thế chấp.
Rastignac trong lòng rất áy náy, nhưng chàng nhanh chóng bỏ mặc cảm giác tội lỗi này vì nghĩ rằng trèo lên người phụ nữ cao quý sẽ rinh về nhiều phần thưởng hậu hĩnh. Anh ta ăn mặc sang trọng, cố gắng hết sức để làm hài lòng các quý cô, và cuối cùng đã có được cô con gái thứ hai của ông già là Danfina.
Khi Rastignac chuẩn bị dọn đến sống trong căn hộ sang trọng mà ông già mua cho, anh vô tình biết được tài sản của Danfina do chồng cô kiểm soát, còn cô thì không có tiền trong tay, đang trên bờ vực phá sản.
Trong tiếng Pháp, “rastignac” trở thành một thuật ngữ chỉ những người có tham vọng xã hội hoặc tham lam. Ảo tưởng để đạt được thành tích nhảy vọt bằng con đường tắt, hệ quả là không chỉ giấc mơ về một gia đình giàu có tan vỡ mà ngay cả việc học tập cũng bị hủy hoại.
Rastignac, người bị dục vọng và tiền bạc nuốt chửng, thậm chí không thể trở về với cội nguồn. Trong đời người, không có gì sai khi tham vọng và ham muốn, điều sai trái là muốn đạt được nó bằng những phương tiện phi lý.
Muốn đi đường tắt, cuối cùng phát hiện cái gọi là đường tắt thường là con đường xa nhất. Là một con người, bạn vẫn phải thực tế. Những gì bạn muốn, bạn phải đấu tranh để đạt được nó thông qua nỗ lực của chính mình, từng bước một, vững chắc và bạn có thể đạt được khoảng cách mà bạn muốn đi.
Phần kết
Trước khi chết, ông già Goriot nói với Rastignac rằng tiền có thể mua được mọi thứ, kể cả con gái. Ông già Goriot cho đến khi qua đời vẫn không thể thoát khỏi xiềng xích của đồng tiền, ông đã dạy cho Rastignac một bài học, và ông cũng dạy cho chúng ta một bài học ở thời hiện đại.
Tiền là vạn năng, và mọi người trong cuốn sách đều coi nó là ngọc khuê cao quý. Trong mắt ông già Goriot, tiền có thể mua được tình yêu của con gái; trong mắt con gái, tiền có thể mua được hạnh phúc; trong mắt Rastignac, tiền có thể vượt qua giai cấp.
Nhưng cuối cùng, họ không đạt được điều mình muốn. Chuyến tàu thời gian đã vội đi xa, cám dỗ đồng tiền vẫn luôn ám ảnh mỗi người trong xã hội hiện đại.
Chúng ta thường nghe câu này, tiền không phải là tất cả, nhưng không có tiền thì không có tất cả. Trong cuộc sống đầy áp lực này, chúng ta phải thừa nhận rằng tiền rất quan trọng, ở một mức độ nào đó, nó là sự đảm bảo cho sự tồn tại của chúng ta và giúp ích cho cuộc sống.
Nhưng bị đồng tiền ám ảnh một cách mù quáng, thậm chí theo đuổi đồng tiền bằng mọi cách sẽ làm mất đi ý nghĩa mà bản thân đồng tiền mang lại cho chúng ta. Tiền chỉ là một công cụ có thể cải thiện cuộc sống của chúng ta, nhưng nó không phải là mục đích cuối cùng của cuộc sống.
Hằng Tâm biên dịch
Nguồn: Aboluowang
Vạn Điều Hay
