Có những thanh niên tưởng rằng mình đang chiến đấu vì chân lý, nhưng thật ra chỉ đang lặp lại những lời được rót vào tai như thứ thuốc mê hồn. Họ không biết rằng, trong thế giới bị phong tỏa thông tin, niềm tin của họ đã bị định hình từ trước và họ chỉ được phép nói những gì người ta cho phép.
Thanh niên với cái bóng trong gương
Lý Kiện là một thanh niên 25 tuổi, sống tại Trung Quốc. Tốt nghiệp đại học loại khá, anh không tìm được việc làm đúng ngành nên tạm thời làm nhân viên quản lý mạng xã hội cho một cơ quan nhà nước. Công việc hằng ngày của anh là duyệt bình luận, xóa bài “phản động” và thi thoảng viết vài bình luận định hướng, bảo vệ chính sách và “ổn định xã hội”. Mỗi bình luận anh nhận được 5 hào, không nhiều, nhưng gom lại cũng đủ tiền cà phê mỗi ngày.
Lý Kiện tự thấy mình là người yêu nước, mỗi lần thấy ai đó chỉ trích chính quyền là anh bực bội, sẵn sàng phản bác kịch liệt bằng những lý lẽ mà anh đã học thuộc từ nhỏ: “Đất nước đang phát triển”, “Đừng để nước ngoài lợi dụng”, “Chỉ có Đảng mới cứu được Trung Quốc”… Những câu ấy như phản xạ tự nhiên, không cần suy nghĩ.
Một ngày, anh nhận được tin người anh họ – Duệ Bình – từ Mỹ về thăm. Duệ Bình từng học đại học trong nước, sau đó du học rồi định cư luôn. Trong bữa cơm gia đình, Duệ Bình kể về cuộc sống bên ngoài, tự do đi lại, báo chí không bị kiểm duyệt, và người dân được quyền biểu tình ôn hòa. Lý Kiện nghe mà tức tối: “Bên ngoài không tốt như anh nghĩ đâu, toàn hỗn loạn và suy đồi. Anh bị tẩy não rồi.”
Duệ Bình im lặng nhìn Kiện, rồi nói: “Em có bao giờ tự hỏi tại sao mình chưa từng thấy một bài viết chỉ trích lãnh đạo mà không bị xóa không? Em có thực sự biết thế giới bên ngoài đang nói gì không, hay chỉ biết điều được cho phép?”
Lý Kiện định phản bác nhưng chợt khựng lại. Từ bé đến lớn, anh sống trong thế giới được xây sẵn, nơi mọi câu hỏi đều có câu trả lời đã định. Anh từng nghĩ mình là người tự do, nhưng giờ đây, cái bóng trong gương hiện rõ đó không phải chính anh, mà là những lời người khác đặt vào miệng anh.
Đêm đó, Lý Kiện mở điện thoại, gõ dòng tìm kiếm về sự kiện mà Duệ Bình nhắc đến. Kết quả… không có. Trang báo chậm chạp hiện dòng chữ: “Nội dung vi phạm quy định”. Lý Kiện ngồi thẫn thờ. Lần đầu tiên, anh cảm thấy sợ, không phải vì điều gì bên ngoài mà vì bức tường trong đầu mình, cao đến mức anh không biết nó đã dựng lên từ bao giờ.
Chân tướng sau cái bóng
Lý Kiện không biết rằng, suốt bao năm qua, mọi điều anh thấy từ tin tức, phim ảnh đến các bình luận mạng đều đã qua ba lớp lọc gắt gao. Một là kiểm duyệt báo chí, nơi mọi tờ báo, trang web đều nằm dưới sự quản lý chặt chẽ của Ban Tuyên truyền Trung ương.
Hai là tường lửa Internet khổng lồ, gọi là “Vạn Lý Trường Thành Kỹ Thuật Số”, chặn hàng ngàn website quốc tế như Google, YouTube, Wikipedia, Facebook, BBC… Ba là quản lý phát ngôn cá nhân, nơi mỗi lời nói “lệch chuẩn” có thể bị gắn nhãn “phản động”, “thế lực thù địch”, và dẫn đến bị khóa tài khoản, triệu tập thẩm vấn, thậm chí mất việc.
Vì vậy với Kiện, những sự kiện như vụ Thiên An Môn, vấn đề Tây Tạng, các cuộc biểu tình ở Hồng Kông, hay những lời phê phán chính phủ đều chưa từng tồn tại. Nếu có ai nhắc đến, thì đó là “tin giả”, “thế lực thù địch dựng chuyện”. Anh không dối trá mà là không thể biết sự thật, vì Trung Cộng chỉ cho phép anh biết những gì có lợi cho họ.
Cái gọi là “tự nguyện yêu nước” thực chất là một hình thức ái quốc có điều kiện, trong đó tình yêu quê hương bị biến thành công cụ phục vụ quyền lực. Những người như Kiện không được phép yêu nước theo cách phản biện, theo cách nhìn thấy cái sai để mong đất nước tốt hơn họ chỉ được phép yêu nước bằng cách tôn thờ quyền lực, đả kích kẻ thù tưởng tượng, và im lặng trước sự thật bị bóp nghẹt.
Khi không thể tiếp cận thế giới bên ngoài bức tường đỏ, những người như Lý Kiện đã trở thành người lính tự nguyện trong một cuộc chiến ảo, chiến đấu không vì lý tưởng thật, mà vì những ảo ảnh được tạo ra bởi hệ thống tuyên truyền.
Có lẽ điều đáng buồn nhất không phải là bị giam giữ, mà là không biết mình đang bị giam giữ. Tấm gương mà Lý Kiện nhìn vào mỗi ngày tưởng là ánh sáng chân lý, thực chất chỉ phản chiếu cái bóng do bức tường lửa chiếu ngược. Và đến khi cái bóng đó lùi lại, anh mới biết mình chưa từng thực sự sống trong tự do, mà chỉ là một mắt xích trong guồng máy khổng lồ của sự kiểm soát và thao túng ý chí.
Mỹ Mỹ biên tập
Vạn Điều Hay
