Mỗi người từ khi sinh ra đã là một cá thể độc lập, không ai có thể đi cùng bạn suốt cuộc đời mà chỉ có thể bên cạnh bạn trong một khoảng thời gian nhất định, vậy nên ai cũng sẽ có những lúc rơi vào trạng thái cô đơn. Đó là một cuộc hành trình không có người đi cùng, bầu trời đêm không có sao, nó khiến người trống rỗng trở nên cô đơn, nhưng sẽ khiến người trí tuệ trở nên trầm lặng sâu sắc.
Trong “Thiên Đạo”, Trang Tử nói: “Phu hư tĩnh điềm đạm tịch mạc vô chi giả, vạn vật chi bổn dã”, nghĩa là: “Hư vô, tĩnh lặng, điềm đạm, tịch mịch, vô vi là căn bản của vạn vật”. Theo quan điểm của Trang Tử, cô đơn là gốc rễ của vạn vật, và chỉ trong cô đơn, con người mới cảm nhận được cuộc sống và hiểu rõ hơn về bản thân mình.
Bởi vậy mà các nhà hiền triết cổ xưa đều cô đơn. Ở mọi thời đại, sẽ luôn có một số người đi theo trái tim mình và dành cả cuộc đời để suy nghĩ và làm mọi việc trong cô đơn, cho đến một ngày họ sẽ bình thản ra đi.
1. Cô đơn là một nơi cao, nơi cao thì thường lạnh lẽo
Những người đã từng đến Tây Tạng đều nói rằng trên cao nguyên phủ đầy tuyết, đối diện với những đỉnh núi nhô lên từ bầu trời và những dòng sông băng vĩnh cửu, người ta có thể trải nghiệm những giấc mơ tuyệt vời và những điều bí ẩn kinh hoàng.
Lang thang ở một nơi cao, bạn có thể tận hưởng cảnh sắc tuyệt đỉnh; sự cô đơn cũng sẽ bao vây bạn, và lúc đó bạn có thể trải nghiệm một cuộc sống khác.
Trang Tử nói: “Làm việc khi mặt trời mọc, nghỉ ngơi khi mặt trời lặn và vui chơi giữa trời và đất”.
2. Cô đơn là một loại vô tư
Cô đơn thường là sự lựa chọn của chính chúng ta, đó là trạng thái không chạy theo đám đông, không ghen tị với sự thịnh vượng của thế gian, cũng không tâng bốc sự hối hả và nhộn nhịp của thế giới phàm trần, chỉ cần thoải mái và bình yên với thế giới của riêng mình.
Chúng ta đến thế gian này với hai bàn tay trắng, đến lúc ra đi cũng không thể mang theo bất cứ thứ gì, vì vậy cuộc đời dù thế nào đi nữa cũng cô đơn.
Lương Thực Thu có nói: “Cô đơn là một loại hạnh phúc”. Cô đơn có thể khiến con người ta cảm thấy một trạng thái thanh tao và nhàn nhã, “Núi vắng đêm mưa, vạn vật đều im lặng”.
Trong “Âm tửu kỳ 5” có câu thơ: “Tâm viễn địa tự thiên”, nghĩa là “có lòng rộng mở, lánh xa cõi tục nên tự nhiên sẽ được nơi hẻo lánh yên tĩnh mà thôi”, sự cô đơn có thể cho phép chúng ta tận hưởng cuộc sống hiệu quả hơn, có thể theo đuổi sự trong sạch nội tâm và một đời sống tinh thần phong phú.
Cô đơn có nghĩa là một chuyến đi du lịch nhẹ nhàng, không để suy nghĩ của mình bị xao lãng, “đi qua ngàn bông hoa, không một chiếc lá nào chạm vào thân mình”, mọi sự gặp gỡ trong cuộc đời chỉ là cơn gió bốn mùa, sau khi trải qua phong ba bão táp thì vẫn là bản thân chân chính của ta.
3. Cô đơn là sự tận hưởng cao nhất trong cuộc sống
Chỉ bằng cách tận hưởng sự cô đơn, bụi bẩn trong tâm hồn mới có thể được thanh lọc, sự ô uế của tâm hồn mới có thể được gột rửa và những suy nghĩ tích cực mới có thể được trau dồi. Bởi vậy tận hưởng sự cô đơn là để hiểu cuộc sống.
Trang Tử nói: “Phù du hồ vạn vật chi tổ, vật vật nhi bất vật ư vật, tắc hổ khả đắc nhi lụy da” nghĩa là “Khi lên cao, khi xuống thấp, lấy chữ hòa làm cân lượng, ngao du nơi tổ của vạn vật, xem vật là vật, mà không để cho vật xem mình là vật, thì sao mà có thể bị lụy?”.
Vào thời Tây Tấn, có một người tên là Hạ Thống ở phía nam sông Dương Tử, ông ta đọc thơ và sách rất giỏi, là người cực kỳ thông minh và có nhiều cơ hội bước vào con đường làm quan, nhưng ông lại không muốn làm quan và chỉ muốn sống cuộc đời bình dị.
Vị Thái úy Giả Sung thấy Hạ Thống tài năng như vậy nên muốn mời ông ra làm quan, nhưng Hạ Thống lịch sự từ chối.
Thái úy Giả Sung không cam tâm, liền phái một đội quân chỉnh tề cùng xe ngựa lộng lẫy đi ngang qua Hạ Thống, nhưng Hạ Thống lại nhắm mắt làm ngơ trước khung cảnh sang trọng và nổi bật trước mặt. Thái Uý lại triệu tập một nhóm mỹ nhân duyên dáng đến trước mặt Hạ Thống ca hát nhảy múa, nhưng Hạ Thống vẫn đứng yên không hề dao động.
Nhìn thấy những chuyện này, Thái Uý Giả Sung không khỏi cảm thấy khó hiểu nói: “Trên đời lại có người kỳ quái như vậy! Hắn thật sự là người gỗ, lòng làm bằng đá!”
Về sau, thành ngữ “Mộc nhân thạch tâm”, nghĩa là “Người gỗ tim đá” được dùng để diễn tả một ý chí kiên định, không bị ngoại vật lay chuyển.
Cuối đời Minh đầu đời Thanh có một quyển sách tựa là “Giải nhân di” trong đó đã miêu thuật một cách rõ ràng dục vọng của con người:
“Suốt ngày bôn ba chỉ vì cái đói, vừa mới được no liền nghĩ đến cái mặc. Cái ăn cái mặc đầy đủ liền muốn được vợ đẹp. Cưới được vợ đẹp sinh con lại hận là không có ruộng đất, ít căn cơ. Mua được ruộng vườn rộng lớn, ra vào lại giận không có thuyền đi ngựa cưỡi. Nơi chuống đầy lừa ngựa lại than không có quan chức bị người ta khinh khi. Làm được huyện lệnh chê chức quan nhỏ, lại muốn mặc áo gấm giữa triều. Nếu tâm người đời được thoả mãn, thì chỉ là giấc mộng nam kha mà thôi”.
4. Chỉ khi chịu đựng được nỗi cô đơn thì người ta mới có thể giữ được tuổi thanh xuân
Chỉ khi có thể chịu đựng được nỗi cô đơn thì người ta mới có được sự bình hòa, không bị bất ngờ trước sự ưu ái đặc biệt hay sự sỉ nhục tàn khốc của nhân sinh, điều này sẽ tạo nên sự khác biệt.
Chỉ khi có thể chịu đựng được sự cô đơn, bạn mới có thể tập trung lâu dài vào những điều bạn thực sự yêu thích, không đổ lỗi cho người khác, không coi thường bản thân, không thay đổi ý định, tiếp tục hướng tới mục tiêu đã đặt ra và bạn sẽ thành công.
Nhưng tất cả những người thành công thường phải trải qua một khoảng thời gian một mình mà không có sự hỗ trợ và giúp đỡ, khoảng thời gian này chính xác là giai đoạn quan trọng của quá trình vượt qua giới hạn của bản thân, giống như bóng tối trước bình minh, sau khi đi qua bầu trời sẽ sáng trong.
Có người hỏi Thiền sư rằng: “Nếu cá chép không nhảy qua Long Môn thì nó nên làm gì?”
Vị thiền sư đáp: “Tu thân dưỡng tính trong nước lạnh vực sâu”.
Người kia lại hỏi: “Còn nếu cá chép nhảy qua Long Môn thì sao?”
Thiền sư đáp: “Nếu có thể nhảy qua Long Môn, cá chép sẽ biến thành Rồng, bay lên trời, những con cá khác khó đuổi kịp”.
Người kia lại hỏi tiếp: “Vậy thì sao?”
Thiền sư trả lời: “Nếu rồng bay trên mây, thì rồng sẽ phun mưa để nuôi dưỡng thế gian. Mỗi người đều có hoàn cảnh riêng của mình. Khi bị rơi vào vực sâu, bạn phải chịu đựng nỗi cô đơn. Phải vượt qua gian nan trong cuộc sống, đối diện với những mất mát, đau khổ, thiệt thòi, hay lợi ích, con người có thể dùng sự lương Thiện mà đối đãi hay không. Nếu làm được thì sẽ giống như cá Chép một ngày nào đó hóa rồng.
Lục Cơ đời Tấn trong “Mãnh hổ hành” có nói: “Khát bất ẩm Đạo tuyền thuỷ, nhiệt bất tức ác mộc âm”, nghĩa là “Có khát cũng không uống nước Đạo tuyền, có nóng cũng không nghỉ dưới bóng cây có độc”, chỉ khi giữ được sự thung dung trầm tĩnh đối với dục vọng trước mắt, bạn mới có thể cảm nhận niềm vui thâm trầm của sự cô đơn.
Thùy Dung biên tập
Nguồn: aboluowang (Vương Hòa)
Vạn Điều Hay