Lý Tồn Húc sinh ra trong bộ tộc Sa Đà của phía Tây Đột Quyết. Tổ phụ của ông là Chu Tà Thế Vi – thủ lĩnh của bộ tộc Sa Đà. Ông nội của ông là Chu Tà Xích Tâm được hoàng đế nhà Đường ban cho họ Lý vì có công dẹp loạn quân Bàng Huân.
Trong số các vị hoàng đế khai quốc thời Ngũ Đại Thập Quốc, Lý Tồn Húc – vị hoàng đế sáng lập nhà Hậu Đường, dũng cảm và thiện chiến. Có thể nói ông là vị hoàng đế tài giỏi hiếm có trong thời kỳ này.
Lý Tồn Húc thiện chiến và mưu lược
Cha của ông, Lý Khắc Dụng, giữ chức Tiết độ sứ Hà Đông, và được phong Tấn Vương đóng quân ở Thái Nguyên.
Khi Lý Khắc Dụng lãnh đạo quân đội dẹp loạn ở ba thị trấn Bân Ninh, Phụng Tường và Trấn Quốc. Ông đã mang theo Lý Tồn Húc lúc đó mới 11 tuổi để diện kiến Đường Chiêu Tông. Nhìn thấy Lý Tồn Húc, hoàng đế rất mến mộ, nên vuốt ve lưng và nói:
-“Đứa trẻ này nhất định sẽ là trụ cột của đất nước trong tương lai. Cậu sẽ có một tương lai tươi sáng. Đừng quên phục vụ giang sơn nhà Đường”.
Ngay sau đó, Lý Tồn Húc được phong tước Kiểm Giáo Ti. Dù không đến tận nơi nhậm chức nhưng ông là thứ sử của cả 3 trấn: Thấp Châu, Phần Châu và Cẩm Châu.
Vào tháng 4 năm Thiên Hựu thứ 4 (năm 907), Chu Ôn buộc người kế vị Đường Chiêu Tông là Đường Ai Đế phải trao lại ngôi vị cho ông ta; kết thúc triều Đường và khởi đầu triều Hậu Lương.
Chu Ôn tuyên bố là quân chủ của toàn bộ lãnh thổ nhà Đường đổi niên hiệu là Chu Hoàng, đặt quốc hiệu là Đại Lương. Trấn Biện Châu được thăng thành phủ Khai Phong (nay là Khai Phong, Hà Nam), được xây dựng làm kinh đô phía đông, và thành Lạc Dương được đặt làm kinh đô phía tây.
Lúc này, Hậu Lương phải đối mặt với quân đội của cha con Tấn Vương Lý Khắc Dụng và Lý Tồn Húc. Sau khi xưng đế, Chu Ôn đã lệnh 80.000 quân định thu hồi lại Lô Châu do Lý Khắc Dụng chiếm đóng. Nhưng cuộc chiến bao vây kéo dài đến nửa năm vẫn không phân thắng bại.
Đánh bại phiến quân Chu Ôn
Năm Thiên Hựu thứ năm (năm 908), Lý Khắc Dụng lâm bệnh qua đời. Lý Tồn Húc kế vị làm Tấn Vương của thành Hà Đông; khi đó ông mới 24 tuổi. Lý Tồn Húc dũng cảm thiện chiến, giỏi mưu lược, đích thân dẫn quân Tấn cứu Lô Châu, giành thắng lợi hoàn toàn.
Thừa thắng, Lý Tồn Húc dẫn quân tấn công nhà Hậu Lương ở phía nam, chinh phục Khế Đan ở phía bắc, chiếm Hà Bắc ở phía đông và vượt sông ở phía tây. Quân Tấn hùng mạnh và quyết liệt khiến Chu Ôn cũng phải thở dài:
-“Làm con trai nên giống như Lý Á Tử (tên gọi thuở nhỏ của Lý Tồn Húc). Con trai ta so với hắn, chẳng khác nào lợn với chó!”
Sau 15 năm chinh chiến đẫm máu, Lý Tồn Húc được thứ sử nhiều trấn khác nhau quy phục. Vào năm Thần Phúc thứ 20 (năm 923), ông xưng đế ở Nguỵ Chân, đổi niên hiệu Đồng Quang, lấy hiệu Đường Trang Tông. Lý Tồn Húc tiếp tục sử dụng chữ Đường làm tên nước. Ông luôn cố gắng khôi phục vinh quang của nhà Đại Đường nên các nhà sử học gọi thời kỳ của ông là Hậu Đường.
Năm Đồng Quang thứ ba (925), vì nghe đồn Quách Sùng Thao muốn chiếm đất Thục để lên nắm quyền thành đô, Lý Tồn Húc đã cho quân tới dẹp loạn. Trong vòng 70 ngày, ông đã tiêu diệt hết quân Tiền Thục, cai quản thành đô và sử tội Quách Sùng Thao.
Thời điểm này, tất cả các nước chư hầu trong khu vực nhà Hán đều xin hàng. Đường Trang Tông trở thành hoàng đế duy nhất được công nhận trong toàn bộ khu vực nhà Hán ở phía nam Vạn Lý Trường Thành.
Hoàng đế đặc biệt có sở thích ca múa
Theo ghi chép lịch sử, Lý Tồn Húc khi còn trẻ đã rất thích ca múa. Ông thông thạo tiết tấu và có thể sáng tác nhạc. Người dân ở thành Kim San, Hà Đông (nay là Thái Nguyên, Sơn Tây) thường hát những giai điệu do ông sáng tác từ khi còn là thiếu niên, chúng được gọi chung là Ngự chế.
Âu Dương Tu viết trong “Tân Ngũ Đại sử” như sau: Lý Tồn Húc cực kỳ yêu thích diễn xuất. Trước khi trở thành hoàng đế, ông đã từng đình chỉ các trận chiến để xem diễn viên ca múa và chỉ định họ làm sát thủ.
Sát thủ Chu Táp từng bị quân Lương bắt trong trận chiến Hồ Liễu Pha. Nhưng sau đó thoát chết nhờ sự bảo vệ của hai diễn viên ca múa kiêm sát thủ Trần Tuấn và Chu Đức Nguyên. Sau khi nhà Lương bị tiêu diệt, Lý Tồn Húc muốn bổ nhiệm Trần Tuấn và Chu Đức Nguyên làm thứ sử để báo đáp công lao đã cứu mạng Chu Táp.
Tướng Quách Sùng Thao đã ngăn cản ý định này của Lý Tồn Húc. Ông cũng thừa nhận Quách Sùng Thao nói có lý, nhưng cuối cùng ông vẫn bổ nhiệm Trần Tuấn Và Chu Đức Nguyên làm thứ sử.
Vào thời điểm đó, nhiều tưỡng lĩnh có kinh nghiệm và cống hiến trong quân đội; nhưng họ không nhận được chức vụ này. Và tất cả đều phẫn nộ với quyết định của hoàng đế.
Các diễn viên ca múa được ra vào cung tùy ý. Họ bắt nạt các đại thần, các quan dù bất mãn nhưng không dám nói ra.
Lý Tồn Húc coi hoạn quan như tri kỷ và cũng rất trọng dụng họ. Ông để họ làm sứ thần hoặc giám sát các trấn chư hầu. Tuy nhiên, bọn hoạn quan lại dựa vào sự sủng ái của hoàng đế để tranh giành quyền lực, can thiệp bừa bãi vào quân sự và chính trị, bắt nạt các tướng lĩnh, khiến các danh gia vọng tộc không thể không tức giận.
Lý Tồn Húc còn nghe lời vu khống của hoạn quan mà giết chết dũng tướng Quách Sùng Thao.
Mất mạng và mất nước vì bị sở thích làm mê muội
Vào năm Đồng Quang thứ 4 (năm 926), binh biến đã xảy giữa các thuộc hạ của Lý Tồn Húc. Ông cử Lý Tự Nguyên – người anh em là con nuôi của Lý Khắc Dụng đi dẹp loạn. Nhưng Lý tự Nguyên lại lãnh đạo một cuộc nổi dậy tự ý tiến quân về phía nam. Lý Tồn Húc không còn lựa chọn nào khác ngoài việc tự đi dẹp loạn.
Trước cuộc viễn chinh, khi Lý Tồn Húc đang ăn trong nội sảnh, Quách Tụng Khiêm – người xuất thân là một diễn viên ca múa, bất ngờ phát động binh biến và dẫn quân vào Hưng Giáo Môn. Bị sốc nặng, Lý Tồn Húc đem quân chống cự, nhưng cuối cùng ông bị bắn chết bởi những mũi tên không rõ từ đâu lao tới. Lúc băng hà ông có 43 tuổi, và nắm quyền hoàng đế được ba năm.
Nam diễn viên ca múa tên là Thiện Hữu dùng các nhạc cụ có sẵn chất làm củi để thiêu xác cho Lý Tồn Húc.
Đường Trang Tông Lý Tồn Húc đã trải qua 15 năm chiến đấu đẫm máu với hơn một trăm trận chiến để giành thiên hạ. Đáng lẽ ra ông đã có thể lập được những thành tựu to lớn. Nhưng chỉ trong hơn 3 năm, Lý tồn Húc đã khiến quân lính phản bội và bị giết chết bởi chính những người thân cận nhất của mình. Đó là một thất bại vô cùng nhục nhã và đáng để hậu thế phải suy ngẫm.
Minh Nguyệt biên dịch
Nguồn: Soundofhope. (Huệ Minh)
Xem thêm
Vạn Điều Hay
